De kosten zijn hoog, voordat ook maar 1 GJ aan warmte is getransporteerd.
Voor een haalbaar project zijn er voor de transporteur/distributeur enkele aandachtspunten.
Fasering in aanleg
De warmtenetten in fases aanleggen is een oplossing om de businesscase haalbaar te maken. De aansluiting van woningen kan bijvoorbeeld per wijk of buurt op verschillende momenten gebeuren. De eerste stap is het aanleggen van distributienetten. Dit zijn aftakkingen van de hoofdleiding naar de woningen/gebouwen. Deze netten worden aangesloten op een centrale warmtepomp (lucht-water) of een kleine aquathermiebron. Zodra er meerdere lokale distributienetten zijn, kunnen deze één net gaan vormen met een grotere aquathermiebron. Een bronnet kan de lokale netten met de grotere aquathermiebronnen verbinden.
Een gefaseerde aanleg is voor distributienetten goed mogelijk. Voor hoofdtransportleidingen is dit vaak lastig, omdat deze direct geschikt moeten zijn voor meerdere clusters van afnemers.
Investeringen en toekomstige opbrengsten
Transport- en distributienetten zijn meestal zo’n 30 jaar in gebruik. Daarna is groot onderhoud of vervanging nodig. In deze 30 jaar worden de investeringen als jaarlijkse kosten afgeschreven. Tegenover deze kosten staan de opbrengsten. Voor de capaciteit van de infrastructuur wordt een inschatting gemaakt van de vraag. Het duurt meestal enkele jaren voordat echt sprake is van deze maximale vraag. Dit noemen we de volloopperiode. Een nieuw warmtenet is daardoor meestal verliesgevend in de eerste exploitatiejaren. Investeringen worden niet altijd helemaal terugverdiend.
Het verschil tussen de investeringen en de toekomstige opbrengsten uit de exploitatie heet de onrendabele top. Regelmatig dekken (decentrale) overheden deze onrendabele top. Ze accepteren dat een duurzamere samenleving zijn prijs heeft in de vorm van subsidie. Dit noemen we ‘de prijs van het beleid’.
Balans in kosten en opbrengsten
Het financiële resultaat van een warmteleverancier is afhankelijk van de afschrijvingskosten, de beheer- en onderhoudskosten en de mate waarin de warmte verkocht kan worden. Dit geldt voor een warmteleverancier die ook eigenaar is van de infrastructuur. De beheer- en onderhoudskosten van een transport- en distributienetwerk zijn klein in verhouding tot de totale investering. Meestal gaat het om 1% tot 5%.
Als verschillende partijen verantwoordelijk zijn voor transport en distributie, moeten zij onderling afspraken maken over de verdeling van de inkomsten.